सरस्वती सुनार, असोज १
डडेल्धुरा – सुदूरपश्चिमको सांस्कृतिक इतिहासमा महत्वपूर्ण स्थान राख्ने “बुढी पोल्ने” परम्परा आज केवल सिमित व्यक्तिहरू र स्थानमा मात्रै देखिन थालेको छ। पहिले यो परम्पराले गाउँ–गाउँ, शहर, पहाड र तराईका विभिन्न भागमा सामाजिक र धार्मिक महत्त्व राख्थ्यो।
डडेल्धुराकी पार्वती पल्लेले रैकवार खबर दैनिकलाई जानकारी दिँदै भनिन्, “पहिले गाउँ–गाउँमा स्थानीय काक्रो घरबाट आगो बालेर गाई–बाच्छाको रक्षा र रोग–बिमारी निवारणका लागि बुढी पोल्ने परम्परा अभ्यास गरिन्थ्यो। असोज महिनाको पहिलो दिन धुमधामसँग मनाइन्थ्यो। अहिले भने यो केवल सिमित स्थान र व्यक्तिहरूमा मात्र देखिन्छ।”
पल्लेले थपिन्, “पहाडी जिल्लामा कहिलेकाहीँ मात्रै परम्परा पालना हुन्छ। नयाँ पुस्ताले यसलाई त्यति महत्व दिन छोडेको छ, जसले गर्दा यो ऐतिहासिक परम्परा हराउँदै गएको छ।”
बुढी पोल्ने परम्पराले गाउँ–सहर र पहाड–हिमालका समुदायलाई एकै ठाउँमा भेला गराउने, सामाजिक एकता र सांस्कृतिक पहिचान जगेर्ना गर्ने भूमिका खेलेको थियो। आगो बालेर गाई–बाच्छा सुरक्षित राख्ने, स्वास्थ्य र समृद्धिको कामना गर्ने र वर्षभरि रोग–बिमारी नहोस् भन्ने विश्वास यससँग जोडिएको थियो।
स्थानीय तह र सांस्कृतिक संस्थाहरूले यस परम्परालाई जगेर्ना गर्ने प्रयास गरे पनि पल्लेले भने, “नयाँ पुस्ताले आफ्नो सांस्कृतिक पहिचान बिर्सिन नदिनुहोस्। यो परम्परा केवल रमाइलो होइन, हाम्रो इतिहास र जीवनशैलीसँग प्रत्यक्ष जोडिएको सांस्कृतिक धरोहर हो।”
आज पनि डडेल्धुरा र केही पहाडी जिल्लामा बुढी पोल्ने परम्परा धुमधामसँग मनाइँदै आएको छ। तर संरक्षण र प्रवर्द्धन नगरेमा यो परम्परा भविष्यमा केवल इतिहासका पुस्तकमा मात्रै सीमित हुने सम्भावना छ। पार्वती पल्लेसँग रैकवार खबर दैनिकको विशेष संवाद।
