सरस्वती सुनार
चैत २५ धनगढी
गाेदावरी – सुदूरपश्चिम प्रदेशको प्रमुख धार्मिक गन्तव्यका रूपमा चिनिने गाेदावरी नगरपालिका–४ स्थित गोदावरी धाममा ‘थर किन सोधिन्छ?’ धार्मिक संस्कार जस्तै विवाह, व्रतबन्ध, श्राद्ध आदि गर्न आउने भक्तजनलाई मन्दिरमा थर र जात सोधिने गरेको गुनासो बढ्दै गएको छ।
डडेल्धुराका दानबहादुर पल्लेले आफ्नै छोराको व्रतबन्ध गराउन गोदावरी धाम पुगेका थिए। तर पूजा प्रक्रिया अघि बढाउनुअघि मन्दिरका महन्तहरूले “तपाईंको थर के हो?” भनेर प्रश्न गरेको उनले बताएका छन्। उनले भने, “हामी हिन्दू धर्म मान्ने मानिस, सबैका लागि भगवान् समान हो। तर मन्दिरमा जात र थरका आधारमा व्यवहार गरिँदा धर्म नै कमजोर बन्छ। यस्तो अवस्थामा हिन्दूबीचकै एकता धरापमा पर्न सक्छ।”
पल्लेका अनुसार, जातीय आधारमा विभेद हुन थालेपछि केही मानिस थर नै परिवर्तन गर्न बाध्य भएका छन्। उनी भन्छन्, “हामी सबै हिन्दू हौं भने फेरि किन थर सोधिन्छ? के पूजा गर्न पनि थरको सर्टिफिकेट चाहिन्छ?”
भक्तजनको माग के छ?
भक्तजनहरू भन्छन् — तीर्थस्थल सबैको साझा हो। धर्मले सबैलाई समान दृष्टिले हेर्ने शिक्षा दिन्छ, तर व्यवहारमा अझै जातीय मानसिकता हावी देखिन्छ। उनीहरू व्यवस्थापन समितिलाई यो विषयमा गम्भीर भएर सोच्न र सुधार गर्न आग्रह गर्छन्।
संरचना छन्, तर व्यवस्थापन कमजोर
गोदावरी धाममा भौतिक पूर्वाधार निर्माण भएको देखिए पनि तिनको अवस्था सन्तोषजनक छैन। शौचालय भए पनि पानीको अभाव छ, कतिपय ठाउँमा लाइट छैन भने कतै संरचना भत्किएका छन्। नुहाउने प्रयोजनका लागि पानीको उचित व्यवस्थापन छैन, जसले तीर्थयात्रीलाई असहज बनाएको छ।
पल्लेको चेतावनी:
“हामी अहिले सुझाव दिँदैछौं,” पल्ले भन्छन्, “तर यदि यस्तै व्यवहार कायम रहिरह्यो भने कानुनी बाटो अपनाउन बाध्य हुनेछौं। धर्मलाई कमजोर बनाउने काम हामी सहन सक्दैनौं।”
निष्कर्षमा, गोदावरी धाम सुदूरपश्चिमको धार्मिक आस्थाको केन्द्र हो। यहाँ जात, धर्म, वर्गभन्दा माथि उठेर सबैलाई समान व्यवहार गर्नुपर्ने आवाज अहिले उठ्न थालेको छ। भक्तजनहरूको भनाइ छ — “अब प्रश्न यो होइन कि थर के हो, प्रश्न यो हो — थर किन सोधिन्छ?”
