भदौ १५
काठमाडौंको त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगशालामा पछिल्लो दुई वर्षमा एउटा मात्र औपचारिक अन्तर्राष्ट्रिय पुरूष फुटबल खेल भएको छ।
पछिल्लो पटक सन् २०२३ को नोभेम्बरमा नेपाली पुरूष टोलीले यमनविरूद्ध एसियन कप छनोट खेलेको थियो।
यसै वर्ष नेपालले दशरथ रंगशालामा दुई वटा ‘होम म्याच’ खेल्ने तय छ तर यी खेल रंगशालाको मापदण्डका कारण नहुने भएका छन्।
एसियाली फुटबल महासंघ (एएफसी) को पछिल्लो रिपोर्टले रंगशालाको मापदण्डमा फेरि प्रश्न उठाएको हो।
गत महिना निरीक्षण गर्न आएका एएफसीका अधिकारीको पछिल्लो रिपोर्टले मैदान र सुरक्षाको विषयमा प्रश्न उठाएको छ।
त्यो रिपोर्ट अनुसार मैदानमा पानी सोस्ने प्रणाली राम्रो नभएको उल्लेख छ। भरी वर्षा हुँदा दशरथ रंगशालामा पानी जम्छ। पानी जमेका बेला खेल्दा मैदान हिलाम्मे हुन्छ। यसलाई एएफसीले राम्रो ड्रेनज प्रणाली नभएको भनेको छ।
अर्कोतर्फ एएफसीले सुरक्षाको विषय उठाएको छ।
समर्थक र खेलाडी आउने र जाने एउटै गेट भएकोले समस्या देखाएको छ। एउटै गेटबाट खेलाडी र समर्थक छिर्ने गर्दा समर्थकले खेलाडीहरूलाई ‘घेर्ने’ गरेका छन्।
पुरानो हुँदै गएको रंगशालाको फ्लड लाइटमा समस्या रहेको एएफसीको भनाइ छ। समग्रमा एएफसीले दशरथ रंगशालाको ‘रिनोभेट’ गर्न सुझाव दिएको छ।
रंगशालाको प्राविधिक पक्षमा एएफसीले गम्भीर त्रुटि देखाएपछि नेपालले निकट भविष्यमै दुई वटा अन्तर्राष्ट्रिय खेल गुमाउने पक्का भएको हो।
नेपालले अक्टोबरमा भियतनाम र नोभेम्बरमा मलेसियाविरूद्ध हुने एएफसी एसियन कप तेस्रो चरण छनोटको खेल गुमाउने पक्का भएको छ।
एन्फा प्रवक्ता सुरेश साहले रंगशालाको मैदान र सुरक्षाको विषयमा एएफसीले प्रश्न उठाएकोले नेपालको ‘होम म्याच’ गुमेको स्वीकार गरेका छन्।
‘दशरथ रंगशाला सरकारको मातहतमा छ। एएफसीले उठाएका कतिपय कुरा तत्काल गर्न सकिने छन् भने कतिपय अहिले नै गर्न सकिँदैन। हामीले स-सना काम गर्न पनि स्वीकृति लिनुपर्छ। त्यसैले समस्या देखिएको हो,’ उनले भने।
भूकम्पपछि पुनर्निर्माण गरिए पनि अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलका निकायले दशरथ रंगशालाको मापदण्डमा बराम्बर प्रश्न उठाउँदा नेपालले घरेलु मैदानमा खेल्ने तय भएका पाँच वटा खेल गुमाइसकेको छ।
घरेलु मैदानमा खेलिने तय भएका खेल अर्को देशमा खेल्नु पर्दा नेपालको प्रदर्शनमा त असर गरेको छ नै दर्शकले आफ्नो टोलीलाई देशमै समर्थन गर्न पाएका छैनन्।
पछिल्ला ५ वर्षमा दशरथ रंगशालामा अन्तर्राष्ट्रिय खेल नभएका पनि होइनन् तर ती सबै कि मैत्रीपूर्ण खेल छन्, कि अनौपचारिक खेल मात्र भएका छन्।
दक्षिण एसियाली फुटबल महासंघ (साफ) ले मापदण्डमा ‘आँखा चिम्लिदा’ महिला साफ च्याम्पियनसिपका दुई संस्करण सम्भव भएको छ।
रंगशालाकै मापदण्डका नपुगेका कारण नेपालले सन् २०२४ मा एसिन कप दोस्रो चरण छनोटको तीन खेल गुमाएको थियो।
सुरूमा बहराइनले नेपालको मैदानको विषयमा प्रश्न उठाएको थियो। त्यसमा एएफसीको रिपोर्टले पनि बल पुर्याएपछि नेपालले बहराइनविरूद्धको होम म्याच उसकै मैदानमा खेल्यो। त्यसपछि युएई र यमनले पनि नेपालमा खेल्न मानेनन्। युएई र यमनविरूद्ध नेपालले आफ्नो घरेलु मैदानमा हुने खेल साउदी अरेबियामा खेल्न बाध्य भयो।
नेपालले दशरथ रंगशालाको पुनर्निर्माण सकिनुअघि पनि ‘होम म्याच’ गुमाएको अर्को इतिहास छ।
सन् २०१९ मा नेपालले एसियन कप छनोटअन्तर्गत कुवेतविरूद्धको खेल भुटानमा खेल्न बाध्य भएको थियो।
दशरथ रंगशालाको पुर्नर्निर्माण समयमै नकसिदा नेपालले भुटानको थिम्पूमा गएर सन् २०१९ को नोभेम्बरमा कुवेतसँग भिड्दा १-० हारेको थियो। त्यसको एक महिनामा दरशथ रंगशालाको पुनर्निर्माण सकिएको थियो।
हतार हतार पुनर्निर्माण सकेर दशरथ रंगशालामा १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुदको उद्घाटनसहित फुटबल र एथ्लेटिक्सका इभेन्ट भएका थिए।
त्यसपछि कोभिड-१९ का कारण अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलका औपचारिक खेल स्थगित भएका थिए।
सन् २०२० मा नेपालले अस्ट्रेलिया, जोर्डन र ताइपेईसँग घरेलु मैदानमा खेल्ने तय थियो। तर कोभिड-१९ कारण सो वर्ष खेल हुन सकेनन्।
सन् २०२१ मा एएफसीले एकै भेन्यूमा खेल गर्ने निर्णय गरेपछि तीन टोलीको खेल कुवेतमा भए। त्यतिबेला पनि रंगशालाको विषयमा प्रश्न उठ्न सक्थ्यो। तर कोभिड-१९ का कारण एएफसीले खेल कुवेतमा गर्यो भने दशरथ रंगशालाको निरिक्षणमा आउने अवस्था नै भएन।
सन् २०२२ मा नेपालले मैत्रीपूर्ण खेलबाहेक औपचारिक खेल घरेलु मैदानमा खेल्ने तय थिएन। सन् २०२३ को नोभेम्बरमा बल्ततल्ल एउटा अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेलेपछि दशरथ रंगशालाको मापदण्डको विषयमा लगातार प्रश्न उठिरहेका छन्।
सन् २०२३ मा यमनसँग खेल्नुअघि नेपालले घरेलु मैदानमा खेलेको औपचारिक अन्तर्राष्ट्रिय खेल सन् २०१७ को नोभेम्बरमा हो। फिलिपिन्ससँगको एसियन कप छनोटको खेल एन्फा कम्प्लेक्स सातदोबाटोमा भएको थियो भने गोलरहित बराबरीमा सकिएको थियो। सो छनोटका नेपालका तीन होम म्याच मध्ये दुई सातदोबाटो र एक एपिएफ मैदान हल्चोकमा भएका थिए।
दशरथ रंगशालामा पछिल्लो औपचारिक खेल भने सन् २०१५ मा भएको थियो। विश्वकप छनोटअन्तर्गत नेपालले भारतसँग १७ मार्च २०१५ मा खेलेको उक्त खेल गोलरहित बराबरीमा सकिएको थियो।
यसरी नेपाली राष्ट्रिय पुरूष फुटबल टोलीले सन् २०१७ देखिको ८ वर्षको अवधिमा एउटा मात्र औपचारिक खेल नेपालमै खेलेको छ। यस्तै दशरथ रंगशालामा विगत १० वर्षमा एउटा मात्र औपचारिक ‘होम म्याच’ भएको छ।
कसको मातहतमा छ दशरथ रंगशाला?
दशरथ रंगशाला राष्ट्रिय खेलकुद परिषद (राखेप) मताहत छ। तर पनि लामो समयसम्म राखेपले अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) लाई मर्मत सम्भार तथा संरक्षण गर्न जिम्मा दिएको थियो।
मैदानको गुणस्तर र स्तरोन्नतिमा सन्तोषजनक कार्य नभएको भन्दै राखेपले २०८० को चैतदेखि एन्फाको जिम्मेवारी खोसेको थियो।
विश्वकप छनोटअन्तर्गत बहराइनविरूद्धको ‘होम म्याच’ गुमाएपछि रूष्ट बनेको राखेपले एन्फाको जिम्मेवारी खोसेको थियो।
राष्ट्रिय खेलकुद विकास नियमावली २०७९ को परिच्छेदको नियम २० को उपनियम (३) मा पनि राखेप मातहतका भौतिक पूर्वाधारहरुको संरक्षण र सम्वद्र्धन राखेपले नै गर्ने भनी उल्लेख भएको कानुन देखाउँदै एन्फालाई जिम्मेवारीबाट हटाइएको थियो।
त्यसपछि राखेपले रंगशालाको मैदानको भाग केही सुधार गरेको थियो। सो सुधारपछि गत वर्ष एएफसीको क्लब प्रतियोगिता भएको थियो।
च्यालेन्ज लिग छनोटअन्तर्गत रंगशालामा नेपालको लिग च्याम्पियन चर्च ब्वाइज क्लब र भुटानको पारो एफसीबीच खेल भएको थियो।
भुटानी क्लबबाट खेलेका जापानी स्टार होन्डाले नेपालको मैदानलाई आफ्नो करिअरको अहिलेसम्कै खराब मैदान बनेका थियो। चर्च ब्वाइजले हारेको उक्त खेलका दौरान मैदान हिलाम्मे भएको थियो।
अहिले फेरि एएफसीले मैदान र सुरक्षाको विषयमा प्रश्न उठाएको छ। त्यसैले राखेपले मैदानको पूर्ण रुपमा पुननिर्माण गर्नु पर्ने, खेलाडीका लागि छुट्टै गेटको व्यवस्था गर्नु पर्ने र फ्लड लाइटमा सुधार नल्याएसम्म मैदानमा फेरि अन्तर्राष्ट्रिय खेल हुने अवस्था देखिदैन।
एन्फा प्रवक्ता सुरेश शाहले खेलकुद मन्त्रालय, राष्ट्रिय खेलकुद परिषद र एन्फाबीच छलफल गरेर तत्काल योजना बनाउनु पर्ने बताए।
‘एएफसीले उठाएका प्रश्नहरू कतिपय तत्काल सम्बोधन गर्न सकिने र कतिपय समय लाग्ने खालका छन्। यो विषयमा मन्त्रालय परिषद र एन्फाबीच छलफल गरेर अघि बढ्न पर्छ। त्यो भए मात्र दीर्घकालीन रुपमा समस्या समाधान हुन सक्छ,’ उनले भने।
सन् २०२४ मा नेपालले गुमाएका होम म्याच
विश्वकप तथा एएफसी एसियन कप छनोट
नेपाल भर्सेस बहराइन : २१ मार्च (बहराइनमा भएको)
नेपाल भर्सेस युएई : जुन ६ (साउदी अरेबियामा भएको)
नेपाल भर्सेस यमन : ११ जुन (साउदी अरेबियामा भएको)
सन् २०२५ मा गुमाउन लागेको होम खेल
एएफसी एसियन कप छनोट
नेपाल भर्सेस भियतनाम – १४ अक्टोबर
नेपाल भर्सेस मलेसिया – १८ नोभेम्बर
सन् २०२६ मा गुमाउन सक्ने सम्भावित खेल
एएफसी एसियन कप छनोट
नेपाल भर्सेस लाओस – ३१ मार्च
सन् २०१९ मा नेपालले गुमाएको होम खेल
एसियन कप र फिफा विश्वकप छनोटको खेल
नेपाल भर्सेस कुवेत – १९ नोभेम्बर (भुटानमा भएको)
